Sos fogos de santu Giuanne intre cristianidade e paganèsimu

In die de oe (23 de Làmpadas) in unas cantas biddas de Sardigna si faghent sos fogos de santu Giuanne. Custa traditzione esistit in totu Europa e tenet orìgines antigas meda, cullegadas a sos ritos de sa fertilidade.
Sos pòpulos tzèlticos naraiant chi in note de ista note su tempus si firmaiat, s'aberiat sa gianna chi cullegaiat su mundu naturale cun su mundu subra-naturale e s'impossìbile si faghiat possìbile.
A tentare ('custodire') sa gianna màgica sos antigos b'aiant postu a Janus ('Giano bifronte', divinidade de s'incomintzu e de sa fine). Su Cristianèsimu nd'at bogadu a Janus e b'at postu a Joannes (santu Giuanne), su santu de su fogu e de s'abba, ambos duos sìmbulos màgicos.
No est de badas de seguru, si a custu mese màgicu sos Sardos li narant "Mese de Làmpadas". Difatis sos Romanos a su 24 de custu mese li naraiant Lampas o Dies Lampàrum ('giorno delle lanterne'), ca si usaiat a andare peri sos sartos cun làmpanas e fracas.
Sos antigos creiant chi su note de ista note fiat de maja e de perìgulos, e chi essiant a campu fortzas malignas a pònnere in perìgulu òmines, bestiàmene e incùngia. Pro nche los catzare, sos massajos e pastores allumaiant fogos purificadores e faghiant ritos pro propitziare sa fertilidade.
In època cristiana su simbolismu est cambiadu ma sas traditziones antigas si sunt mantesas perdende su significadu originàriu.
Una curiosidade: dae su 21 a su 24 de Làmpadas paret chi su sole abarret firmu semper in su matessi puntu. A pustis, sas dies s'incomintzant a impiticare.